Shematski prikaz prokariotske stanice: 1- kapsula; 2-stanična stijenka; 3-stanična membrana; 4-citoplazma; 5-ribosomi; 6-mezosomi; 7-nukleoid; 8-flagelum

Prokariotske stanice (grč. pro = prije; karyon = jezgra; prije jezgre) su male, jednostavne građe, opkoljene jezgrenom ovojnicom i membranom, a nemaju jezgru niti stanične organele, osim ribosoma. Njihov genetički materijal (DNK) se nalazi slobodan, u dijelu citoplazme koji se naziva nukleoid (sličan jezgri, ali nije odvojen membranom od ostalog dijela citoplazme). DNK je u obliku prstena, i najčešće jedna prokariotska stanica ima jednu molekulu DNK (jedan kromosom). Molekula DNK je vezana za proteine, ali ta veza nije tako čvrsta i stabilna kao kod eukariota. Nukleoid je vrlo dinamična struktura, ššto je vjerovatno povezano s činjenicom da se prokariotske stanice dijele svakih 15-20 minuta. Razmnožžavaju se jednostavnom staničkom diobom (amitozom). Mitoza i mejoza kod njih ne postoje.
Osim što nema pravu, diferenciranu jezgru, prokariotska stanica ne sadržži ni stanične organele, osim ribosoma u kojima se stvaraju proteini. Ribosomi prokariota su sitniji od eukariotskih i označavaju se kao 70S (S je koeficijent sedimentacije, tj. taložženja, koji određuje veličinu i oblik neke molekule; naziva se jošš i Svedbergova konstanta). Iako je bez staničnih organela ova stanica obavlja slične funkcije kao i eukariotska i to u određenim djelovima stanice. Stanično disanje obavlja se putem niza enzima (respiratorni lanac enzima) koji su vezani za staničnu membranu. Osim toga za membranu je, najmanje na jednom mjestu, vezana DNK, a vezani su i enzimi koji sudjeluju u replikaciji i diobi. Kod cijanobakterija, koje mogu obavljati fotosintezu, za udubljenja membrane su vezani pigmenti i enzimi koji sudjeluju u fotosintezi.
Stanična stijenka je jedinstvena po sastavu jer sadržži murein. Za razliku od eukariotskih biljaka, prokariotska stanična stijenka nikada ne sadržži celulozu. Prokariotskim organizmima pripadaju bakterije i cijanobakterije, dok svi ostali jednostanični i višestanični organizmi viššestanični organizmi pripadaju skupini eukariota.

Prokarioti (pro-2 + grč. : orah; orahova ljuska), organizmi koji nemaju oblikovanu jezgru (ne postoji jezgrina ovojnica), nego u citoplazmi imaju njezin ekvivalent (nukleoid). Prokariotima pripadaju bakterije i cijanobakterije.

Eukarioti (eu- + grč. : orah; orahova ljuska), jednostanični ili viššestanični organizmi s definiranom jezgrom, u kojoj je sadržžan nasljedni materijal, odijeljenom od citoplazme ššupljikavom membranom. Eukariotima pripadaju svi organizmi osim bakterija i cijanobakterija.